Dobre praktyki
Istnieje wiele wartych uwagi inicjatyw związanych z oceną jakości i wiarygodności informacji w Internecie. Oto niektóre z nich:
Bezpieczne media to poradnik dla rodziców i wychowawców szkolnych stworzony przez Fundację Orange i Fundację Dzieci Niczyje. Poradnik szeroko porusza problematykę zagrożeń w Internecie. Publikacja zawiera informacje na temat bezpiecznego korzystania z nowych technologii i nowych mediów oraz pokazuje jak rodzic może przekazać tę wiedzę dziecku. Istotne jest by krytyczna ocena informacji była kształtowana od najmłodszych lat, dlatego rodzice sięgający po ten poradnik mają możliwość zaczerpnięcia wskazówek jak nauczyć dziecko np. zasad ograniczonego zaufania do treści dostępnych w sieci. Ważna jest też nauka weryfikacji treści poprzez porównywanie informacji z różnych źródeł czy pokazanie dziecku serwisów, które rodzic uznaje za bezpieczne i wiarygodne.
Instrukcja biblioteki Politechniki i Uniwersytetu Stanowego w Wirginii - prezentuje w formie tabeli najważniejsze kryteria, które należy uwzględnić w procesie krytycznej ewaluacji informacji znalezionych w Internecie. Pod uwagę wzięto takie kryteria jak autorstwo, zakres informacji, obiektywność, dokładność i aktualność. W instrukcji zamieszczono także zestaw pytań, na jakie należy odpowiedzieć sobie podczas oceny jakości i wiarygodności informacji elektronicznej. Dodatkowo pod każdym z kryteriów ewaluacyjnych umieszczono link do strony, na przykładzie której można samodzielnie ocenić informacje w oparciu o wymienione kryteria i pytania.
Instrukcja Uniwersytetu w Arizonie - wymieniono w niej kryteria, które należy brać pod uwagę podczas ewaluacji informacji z pozyskanej z Internetu. Najpierw warto zanalizować konstrukcję strony, a dopiero później poddać ją ocenie. W pierwszej kolejności należy zbadać nagłówek strony, następnie treść i stopkę. Po przeprowadzeniu analizy budowy strony użytkownik oceniając treść powinien kierować się takimi kryteriami ewaluacyjnymi jak dokładność, autorytet, obiektywność treści, aktualność czy zakres informacji.
Internet Detective to kurs e-learningowy, którego celem jest rozwinięcie umiejętności badawczych Internetu - krytycznego myślenia i spojrzenia na treści zamieszczane w sieci. Kurs składa się z pięciu części. Pierwsza z nich - What's the story ma na celu przybliżenie użytkownikowi zaawansowanego posługiwania się Internetem zarówno podczas pracy czy nauki. Z tej części kursu użytkownik może dowiedzieć się jak niewłaściwe wykorzystywanie zasobów sieci może wpłynąć na edukację i wyniki w nauce, jakie możliwe pułapki można napotkać podczas korzystania z Internetu w celach naukowych i dlaczego warto poprawić umiejętności związane z wykorzystywaniem treści zamieszczanych w sieci. jakość informacji może być zmienna. W najlepszym wypadku Internet może być doskonałym narzędziem badawczym, w najgorszym - może doprowadzić do dezinformacji, dlatego kolejna część kursu, zatytułowana The Good, the Bad and the Ugly ma na celu pokazanie "dobrych", "złych" i "brzydkich" stron Internetu. Detective Work to część bezpośrednio związana z tematyką oceny informacji znalezionej w Internecie. Tutaj autor wskazuje na kilka praktycznych kroków jakie należy powziąć podczas krytycznej ewaluacji informacji, a także oferuje rady i wskazówki tego dotyczące. Get on the case to sekcja kursu, która pozwala na zapoznanie się z procesem krytycznej ewaluacji jak również daje możliwość przetestowania umiejętności w tym zakresie, za pośrednictwem trzech interaktywnych ćwiczeń. Z ostatniej już części kursu, zatytułowanej Keep the right side of Law należy skorzystać by dowiedzieć się czegoś na temat plagiatu, prawa autorskiego, cytatów czy tego, dlaczego kopiowanie z Internetu nie jest dobrą praktyką i dlaczego należy potwierdzać źródła informacji.
Login: biblioteka to co prawda kurs e-learningowy realizowany w latach 2011-2015 i przeznaczony głównie dla bibliotekarzy bibliotek publicznych, ale można tam znaleźć wiele wartościowych treści, które obecnie są w wersji archiwalnej ale można skorzystać z nich logując się jako gość. Kurs składał się z trzech modułów - Plan pracy biblioteki, Specjalista informacji i Wyszukiwanie bez tajemnic. Jedną z lekcji w module drugim poświęcono ocenie jakości informacji. Na początku wymieniono kilka ważnych zasad, których osoba oceniająca informację powinna się trzymać. Wymieniono tu np. dobrą orientację w źródłach informacji dostępnych w sieci oraz w strategiach wyszukiwawczych czy stosowanie zasady ograniczonego zaufania oraz konieczność weryfikowania informacji ze źródłami poza internetowymi, zwłaszcza jeśli informacja ta ma dużą wagę dla odbiorcy. Następnie przedstawiono kryteria formalne i merytoryczne jakie należy wziąć pod uwagę podczas krytycznej oceny informacji pozyskanej z Internetu. Kurs oprócz treści szkoleniowych oferował także przetestowanie nabytej wiedzy za pośrednictwem zestawów ćwiczeń.
Przewodnik biblioteki Uniwersytety Cornella w Nowym Jorku - zaleca przeprowadzenie ewaluacji informacji w dwóch etapach. Pierwszym z nich jest wstępna ocena, podczas której należy zwrócić uwagę na autora informacji, w następnej kolejności należy poddać analizie datę publikacji, istotne jest także by zwrócić uwagę na wydawcę i tytuł czasopisma. Drugi etap ewaluacji informacji stanowi krytyczna analiza zawartości. Tutaj zaleca się zbadanie elementów takich jak planowana publiczność, cel publikowania informacji, sposób przedstawienia informacji, styl pisania i krytyczne recenzje publikacji.
Przewodnik biblioteki Uniwersytetu Michigan - prezentuje w formie tabeli sześć kryteriów, które należy stosować w trakcie oceny zasobów informacyjnych Internetu. Wśród kryteriów wymieniono autorstwo, dokładność, obiektywność, aktualność, zakres informacji i wygląd strony. Ponadto klikając na poszczególne kryterium użytkownik otrzymuje szersze wyjaśnienie pytań i kryteriów, a także informacje dlaczego odpowiedź na konkretne pytania jest ważna z punktu widzenia krytycznej oceny jakości i wiarygodności informacji elektronicznej.
The AAOCC model - model ten zakłada ocenę jakości i wiarygodności informacji w sieci na podstawie pięciu kryteriów, które stanowią rozwinięcie skrótu AAOCC. Tymi kryteriami są:
Authority - autorytet
Accuracy - dokładność
Objectivity - obiektywność
Currency - aktualność
Coverage - zakres
Dodatkowo autor modelu do każdego z kryteriów przyporządkował po kilka pytań, na które użytkownik powinien sobie odpowiedzieć podczas oceny informacji.
The CRAAP Test - to zestaw kryteriów ewaluacyjnych kryjących się pod kryptonimem CRAAP. Rozwinięcie skrótu stanowią następujące kryteria:
Currency - aktualność
Relevancy - relewancja
Authority - autorytet
Accuracy - dokładność
Purpose - cel
Ewaluacja informacji tym sposobem przeprowadzana często jest przy pomocy arkusza z listą pytań, na jakie trzeba odpowiedzieć żeby uzyskać krytyczną ocenę informacji. Następnie poszczególnym częściom testu nadawana jest ranga od 1 do 10. Na koniec osoba oceniająca jest proszona o zsumowanie punktów i podjęcie decyzji czy informacja powinna zostać wykorzystana.
The 5W's of Web Site Evaluation - przewodnik zakładający udzielenie odpowiedzi na pięć głównych pytań:
Who? - kto?
What? - co?
When? - kiedy?
Where? - gdzie?
Why? dlaczego?
Do każdego z pytań przydzielono po kilka pytań pomocniczych.
Zasoby informacyjne Internetu - celem tego kursu jest przybliżenie użytkownikowi podstawowych zagadnień związanych z wyszukiwaniem i publikowaniem informacji w Internecie. Kurs składa się z siedmiu etapów dotyczących kolejno: korzystania z wyszukiwarek podczas wyszukiwania informacji w Internecie, korzystanie z tzw. bramek - subject gateways i portali, serwisów WWW stron rządowych i pozarządowych, oceny zasobów informacyjnych internetu i publikowania własnych źródeł w sieci.
Źródła informacji - jak z nich korzystać? to wskazówki dla studentów zamieszczone na stronie Biblioteki Medycznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przedstawiono tu cechy formalne pomocne przy ocenie wiarygodności czasopism naukowych. Są to m.in. współczynnik oddziaływania czasopisma Impact Factor lub obecność na Liście Filadelfijskiej czy notowanie czasopisma w bazach bibliograficznych. Następnie wymieniono cechy formalne pomocne w ocenie wiarygodności strony internetowej. Do tych cech zaliczono m.in. podanie odpowiedzialności za treść i finansowanie strony, możliwość kontaktu z autorem w sprawach merytorycznych czy częstotliwość aktualizacji strony. W ostatniej kolejności przedstawiono cechy formalne pomocne w ocenie wiarygodności pojedynczej publikacji, np. afiliacja autora czy odwołanie się do wcześniejszych badań.
Filmy o ewaluacji informacji:
- https://www.youtube.com/watch?v=aem3JahbXfk
- https://www.youtube.com/watch?v=35PBCC5TKxs
- https://www.youtube.com/watch?v=FLZ-ne0csto
- https://www.youtube.com/watch?v=HJ8ajc5FrT8
- https://www.youtube.com/watch?v=1wdJTPHMgFs
- https://www.youtube.com/watch?v=j8OAPxcXibo
- https://www.youtube.com/watch?v=CMaLgec2XWY
- https://www.youtube.com/watch?v=UmzLyyFqR00
- https://www.flocabulary.com/unit/source-evaluation/video/
Ostatnia aktualizacja: 09.05.2016 r.